Και μετά την «ευφορία», ο φόβος για το «κούρεμα»

Βρυξέλλες: Του Θάνου Αθανασίου

Τρία πράγματα φοβούνται οι αγορές, οι Eυρωπαίοι πολιτικοί και οι πολίτες: ότι θα υποστούν και άλλες απώλειες, ότι οι αποφάσεις τους δεν ήταν αρκετές και ότι αυτή ίσως ήταν η τελευταία ευκαιρία.

Οι αγορές και οι πολίτες φοβούνται ότι θα χάσουν και άλλα λεφτά. Οι πρώτοι από τα ομόλογα που "κουρεύτηκαν" και ίσως "ξανά-κουρευτούν" και οι δεύτεροι από μισθούς, συντάξεις και θέσεις εργασίες. Οι Eυρωπαίοι πολιτικοί πάλι φοβούνται ότι θα χάσουν εξουσίες στο δρόμο προς την τελική λύση των προβλημάτων που λίγο-πολύ οι ίδιοι δημιούργησαν.

Αν υπάρχει μία σαφής κατεύθυνση στο κείμενο που τα ξημερώματα της περασμένης Πέμπτης συμφώνησαν οι 17 της Ευρωζώνης, είναι η στενότερη συνεργασία. «Οι 10 κατευθύνσεις» που ο Χέρμαν βαν Ρομπάι και η ομάδα του εντέλλονται να επεξεργαστούν ως το Δεκέμβρη δεν απέχουν από τις δέκα προτάσεις της κ. Μέρκελ που εδώ και δύο χρόνια αμφισβητήθηκαν ή και απορρίφθηκαν από τους άλλους ηγέτες στις Συνόδους Κορυφής. Οι αγορές όμως απέδειξαν ποιες πολιτικές, ποια μέτρα και ποιους θεσμούς εμπιστεύονται: Το επιτόκιο των γερμανικών bunds συνεχώς υποχωρεί και τα spreads με τα bonds των υπολοίπων αυξάνονται.

Συνεπώς Μπαρόζο, Κομισιόν και Χέρμαν βαν Ρομπάι μέχρι το Δεκέμβρη πρέπει να μας πουν ποιο πρόσωπο θα «ονομαστεί» «ευρω-υπουργός των Οικονομικών», ποιος θα ελέγχει τις πολιτικές λιτότητας και ποιος θα αποφασίζει για τις κρατικές δαπάνες.

Πρόσωπο ή θεσμός, ό,τι και αν είναι, θα αδειάσει πολλές τοπικές κυβερνήσεις ειδικά αν διαφωνούν με τις επιλογές του. Σε αυτό το δρόμο οι ευρωπαίοι πολιτικοί θα έχουν «και άλλες απώλειες»: εθνική κυριαρχία, όπως την ονομάζουν.

Αυτό όμως είναι το καλό σενάριο. Αν οι αποφάσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων «δεν ήταν αρκετές», τότε το χτύπημα των αγορών (και όπως φαίνεται και των πολιτών) θα είναι τέτοιο που κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα υπό τι συνθήκες θα πάρουν άλλες...

Για αρχή η ελληνική κυβέρνηση που αναμενόμενα θα χάσει σε αυτοτέλεια, θα πρέπει να αλλάξει σε δύο, τρεις μήνες ένα κράτος που δεν ήθελε να αλλάξει τα τελευταία δέκα χρόνια, όταν και η συμμετοχή του στο ευρώ το απαιτούσε. Αν οι αποφάσεις της κυβέρνησης «δεν είναι αρκετές», τότε μπορεί να μιλάμε ευθέως για «τελευταία ευκαιρία».

Σε αυτό το περιβάλλον, όπως είναι λογικό, οι πολίτες είναι βέβαιο πως θα υποστούν απώλειες. Στο τέλος της διαδρομής ένας στους τρεις που απασχολούνται στο δημόσιο θα αποχωρήσει ή θα αλλάξει σχέση εργασίας, τα ασφαλιστικά ταμεία θα συνενωθούν και οι κανόνες θα αλλάξουν, τα σίγουρα εισοδήματα που εξασφάλιζαν συντεχνίες και κλειστά επαγγέλματα θα εξανεμιστούν και οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης θα είναι ο κανόνας στον ιδιωτικό τομέα.

Παρόμοιες απώλειες θα υποστούν Πορτογάλοι, Ισπανοί, Ιταλοί αλλά και Γάλλοι, Βέλγοι και πολίτες χωρών που δεν τους είχε πιάσει η καταιγίδα του χρέους. Μόλις ο σοσιαλιστής Ελιο ντι Ρούπο σχηματίσει κυβέρνηση, οι Βέλγοι θα πρέπει να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Το ίδιο και οι Γάλλοι. Θα κληθούν να πληρώσουν την υψηλή αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας τους και ίσως αυτό να κοστίσει στις κάλπες για τον κ. Σαρκοζί. Παρομοίως θα κοστίσει στον κ. Μπερλουσκόνι, στον κ. Θαπατέρο, στον κ. Κοέλιο και προφανώς στους πολίτες τους.

Αυτοί, όμως, που φοβούνται περισσότερο είναι οι κάτοχοι τίτλων ελληνικού χρέους και αυτοί που έχουν στα χέρια τους άλλα επίφοβα κοινοτικά ομόλογα. Η έκκληση Μπαρόζο πως η περίπτωση της Ελλάδος είναι μοναδική δεν πείθει κανένα. Στα μάτια των αγορών οι Eυρωπαίοι άλλαξαν τους κανόνες πολλές φορές για να βασιστούν στο λόγο του προέδρου της Επιτροπής. Δε γνωρίζουν, επίσης, αν η απόφαση της 27ης Οκτωβρίου θα είναι τελευταία, ή σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα η κ. Μέρκελ θα τους αναγκάσει να ξεγράψουν και άλλα από όσα είχαν να παίρνουν από τους ελληνικούς τίτλους. Το ίδιο αβέβαιο είναι και το μέλλον του EFSF. Άλλο ανακοινώσεις, άλλο να βρεθούν στην πράξη 1 τρισ. ευρώ.

Με αυτά και με αυτά, με φόβους, αγωνίες και τους Αμερικανούς «να κρατάνε το κεφάλι τους», Μέρκελ, Σαρκοζί, Μπαρόζο και βαν Ρομπάι θα πρέπει να πάνε στις Κάννες την Πέμπτη και την Παρασκευή, προσπαθώντας να πείσουν ότι αυτοί «έκαναν ό,τι τους αναλογούσε» και τώρα ήρθε η ώρα οι G20 να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Αυτή την άποψη, όμως, δεν την έχει κανένας άλλος. Τα όσα «ακούσουν» εκεί θα προσδιορίσουν και τις εσωτερικές εξελίξεις.